[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.21Rekonstrukcja dokładnego przebiegu walki nie może być bezspornie uznana ze względu natrudności połączone z lokalizacją miejscowości wymienionych przez Ksenofonta.Niżej wymienionaEutresis była kraikiem w południowej Arkadii. 216czas, w ciągu którego umówił się pozostawać w Grecji, i mówiąc to, jednocześniewycofał się w kierunku Sparty.Kiedy już odchodzącemu w wąskiej dolinieprzecięli drogę Meseńczycy, naówczas wysłał on do Archidama posłów i prosił opomoc; a ten przybył mu z pomocą.Skoro zaś obaj znalezli się przy zakręcie,wiodącym do Eutresis, poczęli do Lakonii zbliżać się Arkadowie i Argejczycy,również w zamiarze odcięcia ich od drogi do domu.Archidamos zaś, wynurzywszysię z wąwozów przy zbiegu dróg wiodących do Eutresis i Melei, na równym terenieustawił szyk bojowy, aby stoczyć bitwę, i jak opowiadano, przechodził przedoddziałami z taką zachętą bojową: Mężowie, dziś okazawszy się mężamidzielnymi, spojrzyjcie prosto przed siebie.Oddajmy ojczyznę naszym potomkomtaką, jaką otrzymaliśmy od ojców! Dość już nam wstydem okrywać się wobecwłasnych dzieci, żon, starców i obcych, w oczach których byliśmy dotąd zewszystkich Greków najgodniejsi podziwu".Gdy słowa te zabrzmiały, błysnęło zjasnego nieba i zagrzmiało na znak pomyślny.Zdarzyło się też, że przy prawymskrzydle był święty obwód i posąg Heraklesa, którego potomkiem, jak mówiono 22,był Archidamos.Z tego powodu podobno tak wielki zapał i śmiałość ogarnęłyżołnierzy, że starszyzna z trudem powstrzymywała prących naprzód.Kiedy zaśpowiódł ich Archidamos, to z przeciwników niewielu padło takich, którzy przyjęliuderzenie.Cała reszta ginęła w ucieczce, wielu z rąk jazdy greckiej, wielu z raknajemnych Keltów.Kiedy po bitwie wzniesiono pomnik zwycięstwa, Archidamoswysłał do grodu ojczystego herolda Demotelesa z wiadomością o wielkimzwycięstwie: z Lacedemończyków nie zginął nikt23, z przeciwników zaś ilośćogromna.Opowiadano, że w Sparcie, gdy usłyszano o tym, wszyscy płakali,poczynając od Agesilaosa, gerontów i eforów: do takiego stopnia łzy są oznakązarówno radości, jak i smutku.Z nieszczęsnego dla Arkadów wypadku cieszyli sięw nie mniejszym stopniu Lacedemończycy, jak Tebańczycy i Elejczycy.Tak dalecedla ich pychy poczynano ich już nienawidzić.Tymczasem Tebańczycy, ciągle naradzając się nad tym, jakim by sposobemzdobyć hegemonię w Grecji, doszli do przekonania, że jeśli skierują poselstwo dowładcy Persów, to zdobędą u niego znaczenie, po czym, zwoławszy swychsprzymierzeńców pod tym pretekstem, że Eutykles z Lacedemonu znajduje się jużtakże u króla 24, wyruszyli22Zdanie o pochodzenia Archidama od Heraklesa uważane jest za interpolowane.23Według wyrażenia Plut.Ages, 33 i Diodora XV 72 była to bitwa, z powodu której nietrzeba było wylewać łez, bo nikt ze Spartan nie zginął.24Z tych słów Kseiiofonta wynika jasno, że Spartanie pierwsi wysłali poselstwo do Persji, ato skłoniło również Tebańczyków do wysłania Pelopidasa.Trzeba za- 217doń: z Tebańczyków Pelopidas, z Arkadów Antiochos, zwycięzca we wszechboju25,z Elejczyków Archidamos, a towarzyszył im także pewien Argejczyk.Ateńczycy,usłyszawszy o tym, wysłali Timagorasa i Leonta.A kiedy tam się wszyscy znalezli,to istotnie większe znaczenie u króla zdobył Pelopidas.Mógł on przecie dowodzić,że Tebańczycy jedyni z Greków walczyli po stronie króla pod Platejami, że oninigdy pózniej nie wyruszali zbrojnie na króla, że Lacedemończycy dlatego właśniez nimi wojowali, że ani nie chcieli ciągnąć nań z Agesilaosem, ani nawet pozwolićtemu ostatniemu na złożenie ofiary Artemidzie w tej Aulidzie, gdzie ciągnący doAzji Agamemnon złożył ofiarę i zdobył pózniej Troję.Wielce także Pelopidasowido zdobycia poszanowania pomogła ta okoliczność, że Tebańczycy w bitwie podLeuktrami odnieśli zwycięstwo i ziemie Lacedemończyków, jak się zdawało,spustoszyli.Opowiadał także królowi Pelopidas, że Argejczycy i Arkadowiedlatego w bitwie zostali przez Lacedemończyków rozbici, że Tebańczycy w niej nieuczestniczyli.A przytwierdzał temu wszystkiemu jako prawdzie rzetelnejTimagoras Ateńczyk i został przez króla za to zaraz po Pelopidasie wyróżniony.Następnie, zapytany przez króla, czego sobie życzy, by król dlań (wprzygotowywanym akcie) napisał, Pelopidas odpowiedział: Meseńczycy powinnibyć wyzwoleni spod władzy Lacedemończyków, a Ateńczycy powinni wyciągnąćna lad swoje okręty: jeśli zaś w tym posłuszni mu nie będą, to król wyruszy na nichzbrojnie; jeśli zaś gród jakiś nie zechce mu w tym towarzyszyć, to na ten gródnajpierw król wyruszy" 26.A kiedy to zostało napisane i odczytane posłom, Leontak powiedział w obecności samego króla: Na Zeusa, Ateńczycy, czas nam, jakwidać, szukać sobie zamiast króla innego przyjaciela".A kiedy sekretarz objaśnił,co rzekł Ateńczyk, wniósł potem następująca uwagę: Jeśli Ateńczycy mają o tym27sprawiedliwszy sąd, niech przyjdą i przedstawią go królowi".Gdy posłowiewrócili do swoich grodów, Ateńczycy skazaliznaczyć, że jest to pierwsza wzmianka u Ksenofonta o tym wybitnym polityku tebańskim.25Tzw.pankration połączenie walki na pięści z zapasami.26Szkic traktatu pokojowego przedstawiony przez Tebańczyków nie zawierał już klauzuli oautonomii wszystkich miast greckich, znanej z pokoju Antalkidasa, bo ten punkt nie odpowiadałinteresom Teb, chcącym utrzymać swe władanie nad całą Beocją.Oba wymienione w tekście punktydowodzą, że Teby dążyły do osłabienia Sparty przez uznanie niezawisłości Mesenii oraz osłabieniaAten, których flotę chciały zniszczyć.27Z całego przebiegu rokowań wynika, że pozycja Persji wobec wojny z królem Salaminycypryjskiej, Euagorasem, oraz powstań satrapów w Azji Mniejszej nie była zbyt silna.Przecież beznajemników greckich Persja nie mogła myśleć o stłumieniu buntów [ Pobierz całość w formacie PDF ]