[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Sylogizmy, którymi siÄ™ wtedyposÅ‚ugujemy, skÅ‚adajÄ… siÄ™ z przesÅ‚anek, które nie dajÄ… nampewnoÅ›ci, lecz tylko prawdopodobieÅ„stwo, ale dodajmy zarazbardzo wielu ludzi rozsÄ…dnych je przyjmuje.Sylogizmy tenazywajÄ… siÄ™ dialektycznymi".Przeciwstawia je Arystotelessylogizmom naukowym", których przesÅ‚anki muszÄ… być pewne,oraz sylogizmom erystyków, które majÄ… tylko pozoryprawdopodobieÅ„stwa, w rzeczywistoÅ›ci zaÅ› takie nie sÄ… lubprzynajmniej nie sÄ… zgodne z logikÄ….35Dowody, którymi posÅ‚uguje siÄ™ psychologia, nic mogÄ… byćdialektyczne, muszÄ… być naukowe.36Gniew, którego definicjÄ™ podaje Arystoteles niżej (403 a30), jest funkcjÄ… tej części duszy, która nosi miano ¸Åµ¿µ¹´Â (Top.IV, 5, 126 a 10).Jest zatem dążeniem z natury swej nierozumnym(¬»¿³¿Â; Rhet, I, 10, 1369 a 4).Odwaga (¸¬ÁÁ¿Â, ¸¬ÁÿÂ) jestprzeciwieÅ„stwem strachu (Æ¿²µÊø±¹: Eth.Nic.II, 5, 1106 b 18),może przerodzić siÄ™ w zuchwalstwo ¸Á±ÃÍÄ·Â: Rhet.II, 14, 1390 a31).Pożądliwość jest zbliżona do woli (Met.˜, 5, 1048 a 21); niejest jednak z niÄ… identyczna (Eth.Eud.VII, l, 1235 b 20 - 22).Może siÄ™ odnosić do rzeczy niemożliwych (Rhet.II, 19, 1392 a25).Jest szczególnÄ… formÄ… popÄ™du (De motu anim.6, 700 b 22).37Chociaż bowiem uczucia, o których mowa, nie sÄ… Å›ciÅ›lerzecz biorÄ…c, wrażeniami zmysÅ‚owymi", zawsze jednak sÄ… z nimizÅ‚Ä…czone.I one na równi z wrażeniami zmysÅ‚owymi majÄ…naturÄ™ psychofizycznÄ….38Ʊ¯½µÃ¸±¹ znaczy zarówno tyle, co jasne postrzeżenierzeczy materialnej, jak - i to szczególnie wyobrażenie, czyli obrazpsychiczny przedmiotu raz postrzeżonego.Por.Bonitz, Ind.Arist.811 a 37 - b 10.W tym miejscu sÅ‚owo Ʊ½Ä±Ã¯± posiada toostatnie znaczenie.Por.De an.III, c.3; De mem.I, 449 b 30 - 32;450 a 25.39Niektórzy autorzy (np.Essen, 4) opuszczajÄ… zdanie µ¹´'µÃį½ (a 8).µ¯½±¹ (a 10) ( Ale jeÅ›li i ono.bez ciaÅ‚a"), bo zdajesiÄ™ im, że pozostaje ono w sprzecznoÅ›ci z.nauka Arystotelesa orozumie.SÄ… w biedzie.Arystoteles bowiem niczego tutajkategorycznie nie twierdzi, podsuwa tylko problem dorozwiÄ…zania (a 11 - 12).Jest on wyrażony w formie warunkowej: jeÅ›li rozum jest jakimÅ› rodzajem wyobrazni", wtedy oczywiÅ›ciedusza nie bÄ™dzie mogÅ‚a istnieć bez ciaÅ‚a, wyobraznia bowiem jestnatury zmysÅ‚owej, psychofizycznej (III, 425 b 24 - 26; 427 b 15 -17), aktem wspólnym duszy i ciaÅ‚a.Tekst, o którym mowa, znajduje siÄ™ we wszystkich bezwyjÄ…tku manuskryptach greckich.Dodajmy jeszcze, że naukaArystotelesa o rozumie nie jest dość jasna, by nam wolno byÅ‚ozaraz skreÅ›lać zdanie, które nie jest dość zgodne z naszympojÄ™ciem nauki Arystotelesa o rozumie.40Komentatorzy starożytni i współczeÅ›ni (Sophonias,Simplicius, Philoponos; Torstrik, 114; Rodier, 30 - 31; Bonitz, Hermes" 1873, s.416 n.) różnie interpretujÄ… to zdanie.Jarozumiem je nastÄ™pujÄ…co: jeÅ›li linia prosta istnieje w jakimÅ› cielerealnym, może oczywiÅ›cie dotykać kuli w jednym punkcie; alegdy siÄ™ tÄ™ liniÄ™ od tego ciaÅ‚a oddzieli, utraci ona tÄ™ zdolność poprostu dlatego, że przestaÅ‚a istnieć w Å›wiecie realnym.Podobnierzecz siÄ™ ma z duszÄ….Gdyby nie posiadaÅ‚a niczego na swojÄ…wyÅ‚Ä…cznÄ… wÅ‚asność, znajdowaÅ‚aby siÄ™ w analogicznym poÅ‚ożeniu,jak linia oderwana od ciaÅ‚a (matematyczna).41Nauka o życiu wegetatywnym i zmysÅ‚owym należy wedÅ‚ugArystotelesa do fizyki (Met.E, 1025 b 26 - 28; 1026 a 5 - 6; Depart.anim.641 a 21 - 31).Nauka o życiu intelektualnym wchodziw zakres metafizyki (filozofii pierwszej).42Definicja dialektyczna uczucia pomija jeden z jegoistotnych elementów.OkreÅ›la rzeczy raczej wedÅ‚ug mniemania"(ÀÁ¿Â ´Ì¾±½) niż wedÅ‚ug prawdy (º±Ä' ¬»®¸µ¹±½: Top.14, 105 b31).43FormÄ…, którÄ… rzemieÅ›lnik wtÅ‚acza w materiÄ™, jest np.formasiekiery; formÄ…, którÄ… lekarz nadaje choremu organizmowi, jestzdrowie.Ażeby tego dokonać, nie majÄ… oni potrzeby podejmowaćbadaÅ„ naukowych; obracajÄ… siÄ™ na terenie praktycznym.44Matematyk zatrzymuje swojÄ… uwagÄ™ na rozciÄ…gÅ‚oÅ›ci ciaÅ‚,pomija wszystkie wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci podpadajÄ…ce pod zmysÅ‚y (kolor,ciepÅ‚otÄ™, zapach itd.).Chociaż rozciÄ…gÅ‚ość nie da siÄ™ oddzielić odciaÅ‚, rozważa jÄ….jak gdyby byÅ‚a od nich oddzielona (µ¾±Æ±¹ÁõÉÂ).45Filozofia pierwsza (® ÀÁÎÄ· ƹ»¿Ã¿Æ¯±) stanowi przedmiotzasa- niczy traktatu arystotelesowskiego, któremu potomność nadaÅ‚amiano Metafizyki.46Arystoteles ma zwyczaj rozpoczynać traktat odhistorycznego rzutu oka na problem.Por.Eth.Nic.I, 2, 1095 a 14n.Met.A, 7, 988 a 18 n.S.Mansion (1961, 35 - 56).47Mowa tu o ruchu czynnym, a nie biernym, któremupodlegajÄ… również rzeczy nieżywotne.48Oprócz tych dwóch systemów filozoficznych istniaÅ‚ wstarożytnoÅ›ci jeszcze trzeci, który pojmowaÅ‚ duszÄ™ jako coÅ›bezcielesnego (Ä¿ ¬Ãε±Ä¿½).BÄ™dzie o nim mowa niżej.49WedÅ‚ug Demokryta wszystkie atomy posiadajÄ… tÄ™ samÄ…naturÄ™ (De caelo I, 7, 275 b 32; Phys.III 4, 203 a 34).RóżniÄ… siÄ™miÄ™dzy sobÄ…: 1) formÄ… (ÁÅõÌÂ), którÄ… Arystoteles nazywa ÃÇ®µ±.Sam Demokryt miaÅ‚ je nazwać ideami" (¹´±Â).Por.Diels,Vorsokr.55 A 57; 2) porzÄ…dkiem, czyli szeregowaniem (´¹±¸¹³®),który Arystoteles okreÅ›la sÅ‚owem Ĭ¾¹Â; 3) poÅ‚ożeniem (ÄÁ¿À®),które w terminologii arystotelesowskiej nosi nazwÄ™ ¸Ã¹Â.Met.H,2, 1042 b 12 - 15; A, 4, 985 b 14 - 18.AtomiÅ›ci nazywali atom naturÄ…" (ÆÍùÂ); Phys.VIII, 9, 265 b25; Simplic., Phys.(13, 18, 33).Uważali je za niestworzone,wieczne (Phys.VIII.l, 252 a 35) [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]