[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.b.B: RozmawiaÅ‚em z piÄ™cioma z nich.c.B: RozmawiaÅ‚em z nimi piÄ™cioma.Zdanie (3.24c), w przeciwieÅ„stwie do zdania (3.24b), implikuje, że grupa, o którejmowa w zdaniu (3.24a), skÅ‚ada siÄ™ z piÄ™ciu osób.Jeszcze dobitniej pokazujÄ… toponiższe przykÅ‚ady:(3.25) a.A: Przed budynkiem sejmu jest szeÅ›ciu demonstrantów.b.B: RozmawiaÅ‚em z piÄ™cioma z nich.c.B: *RozmawiaÅ‚em z nimi piÄ™cioma.Interpretacja nieokreÅ›lona powoduje, że struktura typu NUM-z-PRON dopuszczarozwiniÄ™cie przydawkÄ… restryktywnÄ… (wyodrÄ™bniajÄ…cÄ…), co nie jest możliwew wypadku konstrukcji typu PRON-NUM:(3.26) a.Trzej z nich, którzy wytrwajÄ… najdÅ‚użej, zostanÄ… zwyciÄ™zcamib.*Oni trzej, którzy wytrwajÄ… najdÅ‚użej, zostanÄ… zwyciÄ™zcami.W wypadku tych ostatnich możliwa jest jedynie modyfikacja apozytywna(nierestryktywna):(3.27) Oni trzej, którzy zawsze należeli do faworytów, zostanÄ… zwyciÄ™zcami.95Zaimki osobowe oraz problem intensyfikatora samWydaje siÄ™, że najwÅ‚aÅ›ciwszym sposobem oddania różnicy miÄ™dzy konstrukcjamiprzedstawionymi w przykÅ‚adach (3.24c) i (3.24b) jest przeciwstawienie pojedynczejfrazy przedimkowej (takiej jak pokazana na diagramie (3.21)) frazie podwójnej,w której elementem umożliwiajÄ…cym zagnieżdżenie jest przyimek.Oto schemat tejostatniej:(3.28) Struktura konstrukcji typu piÄ™ciu z nasDPD° FPF° NPprzypisywanie przypadkaN° PPGENP° NPpiÄ™ciu z nasPokazana powyżej struktura implikuje, że referencja caÅ‚ej frazy nie jest wyznaczanaprzez zaimek osobowy, ponieważ nie zajmuje on najwyższej pozycji D° (pozostajeona pusta).Warto zauważyć, że w omawianych konstrukcjach także pozycja N° niejest wypeÅ‚niona przez element leksykalny.96Zaimki osobowe oraz problem intensyfikatora sam3.2.WÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci skÅ‚adniowe intensyfikator samZ wywodu zaprezentowanego w podrozdziale 3.1 wynika, że postulowanaprzez Progovac (1998) analiza zaimków osobowych jako elementów przenoszonychw wyniku derywacji z pozycji wyjÅ›ciowej N° do D° znajduje potwierdzeniew danych z polszczyzny.W dalszej czeÅ›ci tego rozdziaÅ‚u omówione zostanÄ… takiekonstrukcje z elementem sam, które wydajÄ… siÄ™ przeczyć zaproponowanemu powyżejmodelowi.3.2.1.Element sam poza grupÄ… imiennÄ…PrzyjmujÄ…c przedstawiony w podrozdziale 3.1 model asymetrycznegozachowania skÅ‚adniowego zaimka osobowego i rzeczownika, nie można zapomnieć,że obok zdaÅ„ takich jak (3.29a) wystÄ™pujÄ… w polszczyznie także zdania takie jak(3.29b):(3.29) a.Zapewne sam autor nie rozumie tej książki.b.Zapewne autor sam nie rozumie tej książki.Postpozycyjny szyk elementu sam w przykÅ‚adzie (3.29b) wydaje siÄ™ przeczyć analiziezaproponowanej w podrozdziale 3.1: sÅ‚owo autor, nie bÄ™dÄ…c zaimkiem, nie możezostać przesuniÄ™te do pozycji D°, a w zwiÄ…zku z tym nie powinno poprzedzaćswego modyfikatora przymiotnikowego.Celem poniższego wywodu jestsprawdzenie, czy szyk w przykÅ‚adach takich jak (3.29b) może być rzeczywiÅ›cieuznany za poważny argument przeciw modelowi frazy DP.97Zaimki osobowe oraz problem intensyfikatora samWarto przyjrzeć siÄ™ bliżej strukturze informacyjnej przedstawionej tu paryzdaÅ„.Wydaje siÄ™, że w przykÅ‚adzie (3.29a) sam jest elementem rematyzujÄ…cympodmiot.20 Możemy zatem domniemywać, że o wspomnianym w zdaniu (3.29a)autorze nie byÅ‚o raczej mowy w zdaniu poprzedzajÄ…cym je w dyskursie por.np.nastÄ™pujÄ…cy dialog:(3.30) a.A: Czy zrozumiaÅ‚eÅ›, o co chodzi w powieÅ›ci Rambo XVIII ?b.B: Zapewne sam autor nie rozumie tej książki.Z kolei szyk pokazany w przykÅ‚adzie (3.29b) powoduje, że podmiot wyrażonyrzeczownikiem autor zyskuje interpretacjÄ™ tematycznÄ… (nie jest zatem w dyskursieelementem nowym), a status rematyczny przysÅ‚uguje elementowi sam:(3.31) a.A: Czy zrozumiaÅ‚eÅ›, o co chodzi autorowi powieÅ›ci Rambo XVIII ?b.B: Zapewne autor sam nie rozumie tej książki.Z wzglÄ™du na obligatoryjnÄ… tematyczność podmiotu konstrukcje takie jak (3.29b)brzmiÄ… najnaturalniej, gdy rzeczownik poprzedzony jest zaimkiem wskazujÄ…cym(czyli znacznikiem okreÅ›lonoÅ›ci sugerujÄ…cym zakotwiczenie danej grupy imiennejw dyskursie):(3.32) Zapewne ten autor sam nie rozumie swojej książki.20Na wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci rematyzujÄ…ce i tematyzujÄ…ce różnych użyć leksemu sam w jÄ™zyku rosyjskim zwracauwagÄ™ Apresjan (1993).98Zaimki osobowe oraz problem intensyfikatora samUżycie zaimka wskazujÄ…cego w przykÅ‚adzie (3.29a) wydaje siÄ™ natomiastnieakceptowalne:(3.33) Zapewne (*ten) sam (*ten) autor nie rozumie tej książki.Co istotne, w użyciu rematyzujÄ…cym (czyli takim jak w przykÅ‚adzie (3.29a)) naskÅ‚adnik sam nie pada akcent zdaniowy, jako że uwydatniony jest remat, czylipodmiot.Wyróżnienie intonacyjne elementu sam ma natomiast miejsce, gdywystepuje on w postpozycji wzglÄ™dem podmiotu, a wiÄ™c kiedy sam jest rematem.21Jak pokazuje Eckardt (2001), podobna prawidÅ‚owość dotyczy elementu selbst (któryma w jÄ™zyku niemieckim zbliżonÄ… funkcjÄ™ do polskiego sam): kiedy jest oninterpretowany rematycznie, musi być akcentowany.Korelacja miÄ™dzyuwydatnieniem intonacyjnym a rematycznoÅ›ciÄ… może być zatem w przypadkuelementów takich jak sam zjawiskiem o charakterze uniwersalnym.W zwiÄ…zku z tematycznym charakterem rzeczownika autor zdanie (3.29b)(a nie (3.29a), jak przewiduje model przedstawiony w poprzednim podrozdziale)może siÄ™ wydawać strukturalnym odpowiednikiem zdania (3.34).(3.34) Zapewne on sam nie rozumie tej książki.Jednak dokÅ‚adniejsza analiza struktury omawianych zdaÅ„ każe stwierdzić, że formasam jest częściÄ… grupy imiennej tylko w przykÅ‚adach (3.29a) i (3.34), a nie (3.29b) [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]