[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jako uczestnik powstania listopadowego na Litwie Domeyko musiał emigrować z kraju.W Paryżu ukończył Ecole des Mines jako inżynier górnik.W 1838 r.wyjechał do Chile, gdzie zasłużył się dla rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego.Badania i opisy nowych minerałów przyniosły mu światową sławę.Założył w Chile stację meteorologiczną, muzeum etnograficzne i opracował monografię Araukanii.Ożenił się z Chilijką, pozostawił wielu potomków.Do końca życia utrzymywał więź ze swoją ojczyzną, którą odwiedził w 1884 r.Imieniem Domeyki nazwano w Chile: minerał - domeykit, małża - Nautilus Domeykus, amonit chilijski - Amonites Domeykanus, pasmo gór w Andach - Cordillera de Domeyko, miasteczko, ulicę w Santiago - Calle de Domeyko.[85] Pustynia Atakama (Desierto de Atacama) - piaszczysta i kamienista pustynia w północnym Chile.Długość jej wynosi około 450 km, szerokość do 100 km, leży na wysokości 1000-2000 m n.p.m.Stanowi najsuchszy region świata, w którym opady są mniejsze niż na Saharze.Często przez całe dziesięciolecia nie spada tam ani kropla deszczu.Rzeki przeważnie okresowe, słone bagna i jeziora.Główny region wydobycia saletry chilijskiej.[86] Na zachód od Kordylierów, aż do oceanu, przez setki kilometrów zalega pas płaskiej, suchej i pozbawionej roślinności ziemi.Tylko w północnym Chile, w wąskich dolinach rzek Azapa i Camarones w prowincji Tarapaca, gdzie gromadzi się wilgoć z gór, krzewi się roślinność subtropikalna i panuje wieczna wiosna.[87] Arica - port chilijski nad Pacyfikiem przy ujściu rzeki Azapa, miejsce znanych kąpielisk.Obsługuje cześć handlu zagranicznego Boliwii i Peru.Podczas katastrofalnego trzęsienia ziemi w 1868 r.fale oceaniczne wtargnęły w głąb lądu, zmyły miasto i pochłonęły wiele ofiar.W 9 lat później podczas ponownego kataklizmu zatonęło także wiele statków zakotwiczonych w zatoce.[88] Niewolnictwo zniesiono w Chile w 1811 r., żeglugę parową wprowadzono w 1840, pierwsza linia kolejowa, łącząca Capiago z Calderą, została otwarta w 1851 r., a telegraf Morse’a wprowadzono w r.1852.[89] Tobą - plemię znad rzeki Pilcomayo, które prowadziło wojny z białymi aż do 1917 r.Wtedy właśnie zginął ich główny wódz i plemię zostało zmasakrowane.Podczas najkrwawszego swego powstania w 1882 r.Tobowie zdobyli boliwijską forteczkę Murillo, wycięli w pień załogę i zniszczyli konwój zbrojny kolumny wiozącej zaopatrzenie dla pogranicznych fortów.Potem wymordowali nad Pilcomayo szesnastoosobową ekspedycję naukową Juliana Creveaux, francuskiego lekarza i badacza Ameryki Południowej.[90] Gran Chaco (Kraina Wielkich Łowów) - nazwa powstała ze zniekształconego słowa “czuku”, które w języku keczua oznacza “łowisko”, i z hiszpańskiego “Gran” - wielki.Hiszpanie początkowo nazywali ten region Chaco Gualampa, ale potem ze względu na wielkość nadano mu nazwę Gran Chaco.[91] Ludność indiańska - Ajmarowie i Keczuanie, stanowi 52% ogółu mieszkańców Boliwii, 32% to Metysi, zwani cholos, a 16% Kreole - potomkowie konkwistadorów - rządzący krajem.[92] Titicaca -jezioro na obszarze Altiplano na wysokości 3812 m n.p.m.Długość jeziora wynosi około 248 km, szerokość do 124 km, głębokość do 304 m, powierzchnia około ‘ 8,3 tyś.km2.Titicaca posiada dużo wysp, 5 większych półwyspów, 4 zatoki i 2 cieśniny.Wpływa do niego 45 rzek, a wypływa tylko jedna - Desaguadero (długości 320 km), która uchodzi do słonego jeziora Poopo, leżącego na wysokości 3690 m n.p.m.Część Titicaki należy do Peru, część do Boliwii.Charakterystycznym środkiem lokomocji na jeziorze są łodzie z trzciny, zwane caballitas de totora.Basen Titicaki jest jednym z najstarszych ośrodków prekolumbijskiej kultury materialnej i jednym z najgęściej dziś zaludnionych regionów Ameryki Łacińskiej.[93] Cuzco - jedno z najstarszych miast na półkuli zachodniej, leżące w głębokiej dolinie śródandyjskiej na wysokości około 3496 m n.p.m.W języku keczua cuzco oznacza “pępek świata”, co najlepiej symbolizuje jego dawne znaczenie.Założone prawdopodobnie w XII w., a więc na ponad 400 lat przed najazdem hiszpańskim, było stolicą państwa Inków.Pomimo licznych trzęsień ziemi w mieście i okolicy zachowały się z czasów inkaskich: Świątynia Słońca, twierdza, ruiny jedenastowiecznego pałacu, kamienne fundamenty domów, mur z ciosowego kamienia.Pizarro w r.1533 zajął Cuzco, które w trzy lata później zostało spalone podczas powstania Manko Kapaka, bezpośredniego potomka króla Huayny Kapaka.Na gruzach Cuzco Hiszpanie zbudowali nowe miasto, potem poważnie zniszczone w 1650 r.przez trzęsienie ziemi.[94] Wilmowski się nie mylił, w 1911 r [ Pobierz całość w formacie PDF ]