[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.do końca czerwca 1941 r.Siedemdziesięciopięciostronicową część dzieła poświęconozagładzie kultury polskiej.Tę książkę-dokument wręczono w styczniu 1942 r.uczestnikomkonferencji międzyalianckiej 9 państw okupowanych przez Niemcy oraz obecnym tamobserwatorom z ramienia wielkich mocarstw - Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii,ZSRR i Chin - i z niektórych państw neutralnych.Jako jedna z pierwszych broszur cyklu Documents Relating to the Administration ofOccupied Countries in Eastern Europe wydawanego w Stanach Zjednoczonych przez PolishInformation Center - ukazała się w 1942 r.książeczka nosząca tytuł German Destruction ofCultural Life in Poland.W 1944 r.wydano w Londynie książkę opracowaną przez Karola Estreichera - przywspółudziale Anny Marii Mars i Jerzego %7łarneckiego - pod dwujęzycznym tytułem CulturalLosses of Poland.Index of Polish Cultural Losses during the German Occupation,1939-1944.We wstępie Estreicher pisał:Straty kultury polskiej.Katalog strat kultury pod okupacją niemiecką, 1939-1944.Askoro mowa o autorach tej książki, to pragnę wymienić w pierwszym rzędzie tychbezimiennych uczonych i miłośników kultury polskiej, co działalność Niemców w Polscenieraz z narażeniem życia śledzili i uzyskane wiadomości przesyłali do Londynu, potemwymienić trzeba kurierów i emisariuszów, co zawozili pytania i przywozili odpowiedzi, i tonie tylko z Polski, ale z Niemiec samych.W początku 1945 r., ale jeszcze w czasie trwania drugiej wojny światowej, pojawiło się w Glasgow obszerne dwutomowe dzieło, Straty kultury polskiej 1939-1944, napisaneprzez kilkudziesięciu autorów, pod redakcją Jana Hulewicza (ukrytego pod pseudonimemAdam Ordęga) i Tymona Terleckiego.Rzecz obejmuje wspomnienia i biografie uczonych,pisarzy, dziennikarzy, artystów plastyków, aktorów i działaczy kulturalnych, poległych,zamordowanych lub zmarłych w latach 1939-1944.Podobną, lecz znacznie szerzej ujętąproblematyką zajmuje się dzieło wydane również w pierwszych miesiącach 1945 r.wLondynie, The Nazi Kultur in Poland by several authors of necessity temporarilyanonymous.Książka obejmuje 21 obszernych szkiców monograficznych traktujących ozałożeniach programowych i praktyce okupanta w dziedzinie kultury w Polsce.Redaktoremcałości dzieła i autorem jego części był wybitny historyk kultury i literatury prof.WacławBorowy.Do grona współautorów należeli między innymi Józef Grycz, Stanisław Lorentz iWitold Suchodolski56.Drogami polskiego ruchu podziemnego docierały również na Zachód publikacjeliterackie i naukowe wydawane konspiracyjnie w kraju, prace programowe, reportaże i relacjez obozów koncentracyjnych, specjalne - wydane w formie broszur - publikacje o cierpieniachi zagładzie ludności żydowskiej.Co najmniej kilkanaście takich edycji konspiracyjnychprzedrukowanych zostało w latach trwającej wojny w Wielkiej Brytanii i StanachZjednoczonych, niekiedy i w krajach neutralnych, po polsku, po angielsku i w innychjęzykach.I tak wspomniana już Antologia poezji współczesnej Jana Janiczka i StanisławaMiłaszewskiego przedrukowana była w 1942 r.w Glasgow w języku polskim, a w 1944 r.tamże w języku angielskim, A Call from Warsaw.Antology of Underground Warsaw Poetry.Broszurę o Oświęcimiu, pióra Natalii Zarembiny, wydaną pierwotnie w Warszawie w 1942 r.,przedrukowano w Londynie po polsku (w tomiku Kroniki Generalnej Gubernii) w 1943 r., apo angielsku ukazały się w 1944 r.- edycja brytyjska The Camp of Death i amerykańskaOświęcim, Camp of Death, w Meksyku zaś w 1944 r.edycja hiszpańska Oświęcim, campo dela muerte.Relacja Jankiela Wiernika, któremu udało się zbiec w sierpniu 1943r.z ośrodkamasowej zagłady w Treblince, Rok w Treblince, wydaną w Warszawie w początkach 1944 r.,ogłoszono w tym samym roku po angielsku w Nowym Jorku - A Year in Treblinka.Wydanywiosną 1944 r.w Warszawie - staraniem tajnego %7łydowskiego Komitetu Narodowego - tomikpoezji, Z otchłani, zawierający wiersze poświęcone męczeństwu i walce narodu żydowskiego,przedrukowano w 1945 r.w Nowym Jorku po polsku, wszakże pod zmienionym tytułemPoezje getta, z wyjaśniającym podtytułem Z podziemia żydowskiego w Polsce.Obszerny tomreportaży, Z pierwszej linii frontu, praca zbiorowa wydana w Warszawie wiosną 1943 r.,przedrukowany został niebawem po polsku w Glasgow57. Wprowadzone przez okupanta rygorystycznie realizowane norymberskie ustawyrasistowskie spowodować miały w założeniu i w konsekwencji całkowite wyizolowanie ludzi- których hitlerowcy uważali za %7łydów - z kręgu polskiego życia kulturalnego.W praktyce citwórcy polscy pochodzenia żydowskiego, którzy związani byli uprzednio z własnego wyboruz kulturą polską, więz tę nawet w najtrudniejszych i najtragiczniejszych warunkachzachowali [ Pobierz całość w formacie PDF ]