[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kupując w dużych ilościach herbatę, jedwab, ryż i wytwory rzemiosła, musieli płacić za te towary srebrem, z braku zgody na wwóz do Chin własnych towarów.Dla zrównoważenia więc bilansu płatniczego, kupcy angielscy zaczęli do Chin dostarczać w dużych ilościach opium z upraw w Indiach Brytyjskich.Palenie opium bardzo się w Chinach rozpowszechniło, mimo szkodliwego jego działania na zdrowie palących, a handel nim przybrał formę kontrabandy.Gdy na polecenie cesarza władze Kantonu dokonały blokady faktorii angielskich i spalono 20 tys.skrzyń z zarekwirowanym opium, rząd W.Brytanii uznał to za pretekst do wszczęcia karnej wojny (1839-42) przeciwko Chinom.Eskadra okrętów brytyjskich zaatakowała Kanton, a oddziały desantowe piechoty zajęły ten port, później także szereg innych miast przybrzeżnych, łącznie z Szanghajem.Rząd Czingów musiał skapitulować, gdyż Brytyjczycy dysponowali znacznie nowocześniejszym uzbrojeniem, któremu Chińczycy nie potrafili się przeciwstawić.W zawartym wtedy traktacie nankinskim Chiny zgodziły się na udostępnienie W.Brytanii pięciu dużych portów, ograniczenie cła wwozowego do 5 %, przyznanie praw eksterytorialnych dla Brytyjczyków i inne.Podobne traktaty spisane zostały również z Francją i USA.Francuzi dodatkowo uzyskali zgodę na prowadzenie w Chinach działalności misyjnej przez Kościół katolicki.Po pierwszej wojnie opiumowej w ciągu kilku lat import tkanin bawełnianych i wełnianych z W.Brytanii do Chin wzrósł ok.4-krotnie.Zrujnował on tysiące drobnych zakładów tkackich w całych kraju i spowodował wystąpienie dużego deficytu w handlu zagranicznym.Wzrósł też znacznie kurs srebrnego pieniądza, jakim płacono za import towarów, w stosunku do pieniędzy miedzianych, będących w obrocie wewnętrznym.W konsekwencji nastąpił znaczny wzrost podatków i gwałtowna pauperyzacja ludności.Na tym tle doszło do dziesiątków powstań i buntów, głównie chłopskich, zwłaszcza w prowincjach południowych, które najbardziej ucierpiały wskutek brytyjskiej agresji.W połowie XIX w.bunty te stały się zarzewiem wielkiego ruchu o charakterze religijno-militarnym, zwanego powstaniem tajpingów.Przywódcą ruchu stał się charyzmatyczny mistyk Hong Xiuquan.Proklamował on w sierpniu 1851 utworzenie Niebiańskiego Królestwa Wielkiego Pokoju, od którego chińskiej nazwy pochodzi nazwa powstania.Sam siebie ogłosił władcą.Ogłosił też nową religię, będącą mieszanką chrystianizmu i konfucjanizmu.Wprowadzała ona purytańskie zasady moralne, wspólną własność majątkową, równy podział ziemi, równość kobiet i mężczyzn, mandarynów i chłopów itp.wprowadzając w nim surową dyscyplinę i wojskową organizację.Znakiem tajpingów była żółta przepaska na głowie i długie włosy bez warkoczyka.Powstanie tajpingów w ciągu kilku lat, głównie w drodze zbrojnych podbojów, ogarnęło prawie całe Chiny.W 1853 r.powstańcy zajęli Nankin, ogłosili go swoją stolicą pod nazwą Tianjing (Niebiańskie miasto) i utworzyli scentralizowane państwo.Wprowadzili w nim nowe prawa, w tym najważniejszą była ustawa o ziemi, która znosiła majątki dworu cesarskiego i feudałów, przekazując je do wspólnego użytkowania przez gminy chłopskie.Inne prawa zniosły klasy społeczne, wprowadziły równouprawnienie płci, zakazały opium, hazardu, tytoniu, alkoholu, poligamii, niewolnictwa i prostytucji.Zakazano również tradycyjnego krępowania stóp kobiet.Pomimo tych idei, rządy były brutalne i mało efektywne, ograniczając się głównie do dużych miast.Wojska cesarskie utrzymały jednak rejon Pekinu i Szanghaju i w 1856 r.przystąpiły do kontrnatarcia, ułatwionego przez wewnętrzne walki i rozłam w obozie tajpingów.Sytuacja wewnętrzna Cesarstwa Chin skomplikowała się dodatkowo przez wybuch w 1856 r.w północno-wschodnich Chinach drugiej wojny opiumowej z W.Brytanią i Francją.Rozpoczęła się ona od zbombardowania Kantonu przez eskadrę kanonierek brytyjskich i trwała w dwu etapach cztery lata.W jej trakcie Europejczycy rozbili anachronicznie uzbrojone wojska Czingów i zajęli ważniejsze miasta i porty w północnych Chinach.W tym stolicę Pekin, którą władze mandżurskie oddały bez walk.W zawartych w Tiensinie i Pekinie traktatach pokojowych, W.Brytania powiększyła swe terytorium Hong-Kongu, porty chińskie zostały otwarte dla handlu z W.Brytanią, Francją i USA, a kupcy tych państw uzyskali określone przywileje w handlu z Chinami itp.Dodatkowo Rosja, która nie wzięła udziału w II wojnie opiumowej, odzyskała kraje Nadamurski i Ussuryjski.Pełne podporządkowanie Chin przez państwa europejskie nie było jednak możliwe, wobec pozostawania znacznych obszarów kraju pod władzą tajpingów.W 1860 r.rozpoczęli oni nowy marsz na północno-wschodnie prowincje.Początkowo odnosili sukcesy i podjęli nawet próbę opanowania największego ośrodka gospodarczego Chin, Szanghaju.Zostali wszak odparci z dużymi startami przez wojska cesarskie, wspierane przez kanonierki, artylerię i oddziały brytyjskie, francuskie i amerykańskie.Głównie ta interwencja państw europejskich spowodowała, że do 1864 r.wojska tajpingów zostały rozgromione [ Pobierz całość w formacie PDF ]