[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Trudno oceniać możliwości polityczne czasów tak dawno minionych; nieprze�parcie jednak nasuwa się pytanie, czy Rzym byłby jeszcze wytrzymał dwa lubtrzy podobne pontyfikaty.Nawet wobec nabożnej Europy nierozsądkiem byłodopuścić, by rzeczy zaszły aż tak daleko, że nie tylko podróżnych i pielgrzymów,ale całe nawet poselstwo króla rzymskiego Maksymiliana obdzierano do ko�szuli w najbliższym sąsiedztwie Rzymu, a niejeden poseł zmuszony był zawracaćz drogi, nie przekroczywszy bram miasta.Z t a k i m pojęciem używania władzy, jakie żywił niezwykle uzdolnionyAleksander VI (1492 1503), nie godził się, oczywiście, tego rodzaju stan rzeczy,toteż pierwszym jego czynem było tymczasowe na razie przywrócenie bezpie�czeństwa publicznego i regularnej wypłaty żołdu.Z
ciśle biorąc, należałoby właściwie pontyfikat ten pominąć milczeniem, jakoże chodzi nam o omówienie form kultury włoskiej, a rodzina Borgiów tak samonie była włoska, jak dom neapolitański.Aleksander publicznie rozmawia z Ce�zarem po hiszpańsku, Lukrecji, która podczas przyjęcia w Ferrarze nosi strójhiszpański, przyśpiewują hiszpańscy buffoni, najzaufańsza służba domowa skła�da się z Hiszpanów, podobnie jak najbardziej osławieni żołnierze Cezara w cza�sie wojny w roku 1500, a nawet jego kat, Don Micheletto, oraz truciciel, Se�bastian Pinzon, byli, zdaje się, Hiszpanami.Oprócz swych innych najrozmait�szych sprawek uśmiercił też raz Cezar na zamkniętym podwórzu sześć dzikichbyków w sposób praktykowany w Hiszpanii.Natomiast co do zepsucia, któreród ten doprowadził do najwyższego stopnia, to należy przyznać, że zastał jejuż był w Rzymie w pełni rozkwitu.O nich i o ich działalności pisano wielokrotnie i obszernie.Najbliższym ichcelem, który też osiągnęli, było całkowite ujarzmienie państwa kościelnego, gdyż18wszystkich władców pomniejszych  przeważnie mniej lub więcej krnąbrnychlenników państwa kościelnego  wypędzono lub wytępiono, a nawet w sa�mym Rzymie dwa wielkie stronnictwa  zarówno rzekomi gwelfowie: Orsini,jak rzekomi gibelini: Colonna  zostały całkowicie zlikwidowane.Z
rodkijednak, którymi się posługiwano, były tak okropne, że następstwa ich byłybyniechybnie sprowadziły kres papiestwa, gdyby tymczasem nie zaszedł był fakt(równoczesne otrucie ojca i syna), który raptownie zmienił cały stan rzeczy.Z moralnym oburzeniem Zachodu Aleksander nie potrzebował się zbytnio liczyć;bliskich zmusił do uległości i przejął ich lękiem, zagraniczni książęta dali siępozyskać, a Ludwik XII pomagał mu nawet ze wszech sił; ludność natomiastchyba się nie domyślała, co się działo we Włoszech środkowych.Jedyna chwi�la prawdziwie niebezpieczna, kiedy zbliżał się Karol VIII, minęła nadspodzie�wanie szczęśliwie, a nawet i wtedy nie chodziło właściwie o byt samego pa�piestwa, a tylko o usunięcie Aleksandra i osadzenie na tronie kogoś godniej�19szego.Wielkie, trwałe i potęgujące się niebezpieczeństwo dla pontyfikatuprzedstawiał sam Aleksander, a przede wszystkim jego syn, Cezar Borgia.%7łądza panowania, chciwość i pożądliwość jednoczyły się u ojca z indywidual�nością silną i świetną.Od pierwszej chwili panowania na wszystko, co składasię na rozkosz używania władzy i życia, pozwalał sobie w całej pełni.I odpierwszej też chwili nie przebierał w środkach, wiodących do tego celu; odrazu wiedziano, że koszta, połączone z jego wyborem na papieża, powetuje so�2 0bie z nadwyżką , i że symonię kupna przewyższy symonia sprzedaży.Należyjeszcze dodać, że piastując przedtem urząd wicekanclerza i inne godności,Aleksander lepiej niż jakikolwiek członek kurii znał najrozmaitsze z
ródła do�chodu i obdarzony większym talentem do interesów, umiał z nich korzystać.Już w roku 1494 znaleziono pewnego karmelitę, Adama z Genui, który w Rzy�mie występował przeciw symonii, zamordowanego we własnym łóżku, a martwejego ciało pokryte było dwudziestoma ranami.Zdaje się, że bez otrzymaniawysokiej zapłaty Aleksander nie zamianował ani jednego kardynała.Z chwilą jednak, kiedy papież uległ całkowicie woli syna, gwałtowne środ�ki przybrały ów charakter demoniczny, z nieuniknioną koniecznością oddziały�wający też na cele.Wiarołomstwo i okrucieństwo, jakimi posługiwano się w wal�ce przeciw możnym Rzymu i książętom Romami, przekracza nawet tę miarę, doktórej świat się już był przyzwyczaił na skutek postępowania domu aragońskie�go w Neapolu, a obłuda była tu jeszcze większa.W sposób zgoła już potwornyCezar izoluje ojca, zamordowawszy brata, szwagra i innych krewnych i dwo�rzan, skoro tylko ich łaski u papieża lub w ogóle ich stanowisko stało się dla2 1niego niedogodne.Aleksander musiał zezwolić na zamordowanie swego naj�ukochańszego syna, księcia Gandii, gdyż sam każdej chwili drżał przed za�machem Cezara.Jakież były najskrytsze plany Cezara? Jeszcze w ostatnich miesiącach jegopanowania, kiedy wymordowawszy właśnie kondotierów w Senigallia, stał sięrzeczywistym władcą państwa kościelnego (1503), wyrażano się w jego otoczeniuwcale skromnie: książę pragnie tylko zgnieść stronnictwa i tyranów, wszystkoto jedynie dla dobra Kościoła; dla siebie zażąda co najwyżej Romania, przyczym zaskarbi sobie wdzięczność wszystkich następnych papieży, że ich uwolnił2 2od Orsinich i Colonnów.Nikt jednak nie uwierzy, że to było ostatecznymjego celem.Sam nawet papież Aleksander wypowiedział się raz wyraz
niejwobec posła weneckiego, powierzając swego syna opiece republiki:  Postaramsię  rzekł wtedy  by tron papieski dostał się kiedyś jemu albo waszej re�23publice." Cezar wprawdzie dodał, że papieżem zostanie tylko ten, kogo zechceWenecja, a w tym celu muszą tylko kardynałowie weneccy iść ręka w rękę.Czymyślał wtedy o sobie, trudno rozstrzygnąć; słowa ojca świadczą jednak dosta�tecznie o jego zamiarze objęcia tronu papieskiego.Pośrednio dowiadujemy sięnieco więcej o tych zamiarach od Lukrecji Borgia, o ile pewne ustępy utwo�rów Ercola Strozzi odzwierciedlają jej powiedzenia, na które mogła sobie po�zwolić jako księżna Ferrary.I tu jest też mowa o widokach Cezara na tron2 4papieski , między wierszami można wszakże wyczuć nadzieję zawładnięcia2 5całymi Włochami , a pod koniec napomyka się, że Cezar właśnie jako władcaświecki największe żywił plany i dlatego swego czasu zrzekł się kapelusza kar�26dynalskiego.W każdym razie nie ulega żadnej wątpliwości, że po śmierciAleksandra Cezar za wszelką cenę postanowił zatrzymać państwo kościelne, bezwzględu na to, czy zostanie czy nie zostanie papieżem, i że po wszystkich zbrod�niach, jakich dokonał, nie byłby w stanie utrzymać go na stałe jako papież.2 7Jeśli kto, to na pewno on byłby państwo kościelne zsekularyzował i byłbyzmuszony to uczynić, chcąc dalej tam panować.O ile nas wszystkie świadectwanie mylą, to temu właśnie przypisać należy skrywaną sympatię, z jaką Machia�velli traktuje wielkiego zbrodniarza; po jednym tylko Cezarze, i nikim innym,mógł się spodziewać, że  wyciągnie z rany żelazo", tj.że zniszczy papiestwo,z
ródło obcych interwencyj i rozdrobnienia Włoch.Zdaje się, że Cezar z pogardąodepchnął intrygantów, którzy przekonani, iż odgadują jego pragnienie, łudzili2 8go majakiem korony toskańskiej [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

nvs.xlx.pl