K.W. Wójcicki Klechdy

Startseite

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.66 W urodzie swej cudne, uważanejako boginie, cześć należną odbierały w porę, kiedy po zaprowadzeniu chrześcijaństwa przy-padały Zielone Zwiątki i Trójca Zwięta.Pózniejsza, już po upadku bałwochwalstwa, tradycjaludowa mówi, że rusałki powstają z tych dusz, co umierają w pierwszy dzień ZielonychZwiątek.Na dawnej Białorusi utrzymują, że są to dzieci lub niemowlęta, które bez chrztupomarły.Zwano je także na dawnej Ukrainie miawki; lud utrzymuje, że niosą jaja i na nichsadowią czarownicę, po wylężeniu młodych znikają z ziemi.W XVI i XVII wieku chodzonoz procesjami w pole, jedynie dla odstraszenia miawek.67Za Dnieprem wieszają na dębach dziewczęta i mołodyce płatki płócienne i nici jako ofiarędla rusałek, ażeby czym zatrudniać się miały, inaczej bowiem kradną przędziwo.W sobotę Klęczalną, w wigilię Zw.Trójcy, rusałki zaczynają biegać po życie, klaskać wdłonie i wołają: Buch! buch! sołomianyj duch! mene maty porodyła, nechreszczenu położyła!O tej porze hoże dziewczęta idą skrycie do lasu, plotą wianki i rzucają jako ofiarę dla ru-sałek, aby im sprowadziły kochanków.Rzuciwszy wianki uciekają spiesznie, a rusałki, ubra-ne w nie, biegają i pląsają po życie.Jedyną ochroną przed napadem rusałek jest piołun.Nie cierpią one tego ziela i uciekająprzed nim jak przed morową zarazą.Dlatego podania ludowe radzą, aby przez cały dzieńZielonych Zwiątek, kiedy po świecie roją się gromadnie rusałki, tak w lasach i dąbrowach,jak po wybujałym zbożu, każdy nosił za pazuchą świeży piołun.Matki w dniu tym i przezcały następny tydzień ścielą pod głowy dzieci swoich wiązki piołunu, ażeby je uchronić odłaskotek rusałek.Zapomniane te boginie leśne, a znane od ludu jedynie, odżywił w cudnej swojej fantazjiJózef Bohdan Zaleski w roku 1829.68 Wtedy ogół je poznał, a sama nazwa przybrała właści-we, z przedchrześcijańskich wieków znaczenie, malujące dziewicę piękną, powabną, uroczą,której zaletą, prócz wdzięków nadziemskich, naiwność, skromność i prostota.To poznajomienie z tymi boginiami przez wielkiego poetę spowodowało Aleksandra Gro-zę, że wydając pismo zbiorowe (w r.1838) p.n.Rusałki, nie potrzebował objaśniać znaczeniatego wyrazu.RUSAAKI WODNEInną postać mają rusałki wodne, pokazują się jako dziewczątka siedmioletnie kształtnejkibici, zręczne i zwinne w każdym ruchu.Noszą tylko białe koszulki bez pasa i nad brzegiemrzek i jeziór rozczesują piękne włosy, złocistej barwy.Pływając po uciszonych wodach, potrząsają złocistą kosą, a włosy ich wydają czarownąmuzykę, która zachwyca ludzkie serca i dziwną radością napełnia.Kiedy jest wesele u rusa-łek, po rzece czy po jeziorze słyszeć się dają śmiechy, zabawy i pluskanie z graniem.Lubią izarośla rzeczne, wychodzą z wody koło Zwiętej Trójcy i bawią na ziemi do świętego Piotra.Nad Dnieprem, podczas Niedzieli Rusalnej w tej porze przypadającej, nikt nie waży się wrzece kąpać ani klaskać w ręce.We czwartek w zielonym tygodniu (Zielone Zwiątki) dziew-częta i mężatki nic nie robią, Wielkanoc to bowiem rusałek.W Dnieprze ukazywały się zzielonymi włosami.69 Od ich imienia wzięły nazwę igrzyska Russalia, który obrzęd wedle66Erazm Izpolski, Kilka szczegółów do mitologii sławiańskiej, wyczerpniętych z podań gminu.(Rusałka, A.Grozy, Wilno 1839, część 2-ga).67Tenże, tamże.68 Melitele , Noworocznik A.E.Odyńca, Warszawa 1828 r.69Kajssarów.109Stogławia odbywał się w ten sposób, że zarówno mężczyzni, jak niewiasty i dziewczętaschodziły się na nocne biesiady i zabawę przeplataną tańcami i pieśnią.Gdy noc przemijała ipierwsza zaświtała zorza, gromadnie szli do rzeki i rozpoczynali kąpiel.Boginie te rzeczne zwano u nas dawniej wodianami, jak morskie morianami.70Lud litewski tego rodzaju istoty nadziemskie zowie undinami, albo jak w narzeczużmudzko-litewskim ondynami, w innych znowu stronach gudełkami.Są to dziewice uroczejpiękności, mieszkają na dnie rzeki.W noc miesięczną a pogodną wypływają na wierzch wo-dy i wdziękami swymi, pląsaniem czarującym i śpiewem zwabiają młodych chłopców, któ-rych naprzód pozbawiają rozumu, a następnie topią.Pieśń ludowa mówi o ondynach rzeki Jury71 i ostrzega urodnych i młodych wieśniaków,ażeby przy blasku księżyca nie zbliżali się do rzeki, bo ulegną powabowi czarujących dzie-wic, które pozbawią każdego zdrowych zmysłów, i na dnie Jury nieostrożni znajdą dla siebiemogiłę.Dziewczęta wiejskie, co się utopiły z rozpaczy lub utopione zostały mściwą ręką, prze-mieniały się w narzeczoną rzeki lub jeziora, pieśń ludu wyjaśnia nam to mniemanie.72 [.]40.JURATA, KR�LOWA CZELTICPodania z przedchrześcijańskich czasów i pieśni dawnego ludu litewskiego dotąd prze-chowane mówią o boginiach Morza Bałtyckiego, zwanych czeltice.Są to rusałki morskie,równie piękne i czarujące wdziękiem i postacią: nosiły strój tkany z łusek rybich, zdobnyperłami, głowę ubierały małą koroną z bursztynu.Głos miały prześliczny i tak uroczy, że naśpiew ich żaden z młodzieży oprzeć się im nie potrafił, ale biada mu wtedy, bo zaledwie do-tknął białej ręki czelticy, pochwycony w jej objęcia, zduszony w uściskach, padał jak kłodana dno morza.Młodzi rybacy tym złośliwym boginiom corocznie składali ofiary, po jednej sztuce ryby zkażdego gatunku złowionego.Królową czeltic i Morza Bałtyckiego, podług zachowanej dotąd starożytnej klechdyżmudzkiej, była Jurata, zamieszkująca na dnie morza, w pałacu z białego bursztynu, u które-go progi z czystego złota, dach z łuski rybiej a okna z diamentów.Zagniewana na młodegorybaka imieniem Castitis, który z rzeki Zwiętej łowił najlepsze ryby ulubione Juracie, zwołałagrono czeltic z rzek litewskich, ażeby razem pomstę mu zanieść; zwabiając urokiem wdzię-ków i pieśni, grób mu usłać w głębinach morza.Na rozkaz królowej w stu łódkach bursztynowych stanęły czeltice, w najpiękniejszej naczele popłynęła Jurata.Wkrótce cały orszak stanął w pobliżu wybrzeża rzeki Zwiętej, gdzieCastitis zarzucał sieci swoje.Młody rybak, wesoły i ochoczy do pracy, słynął z urody w całej okolicy.Rosły jak topola,zwinny i składny; miękki puch dopiero mszył mu oblicze białe a rumiane, czarny mały wąsikby skrzydełko jaskółki rozwijał się nad różanymi ustami.Oczy duże, niebieskie, pełne życia iblasku, błyskały jakby płomieniem przy każdym wzruszeniu serca.Długie, gęste, kruczewłosy spadały mu na ramiona.70Chodakowski.71Jura rzeka w powiecie rosieńskim, płynie nie opodal granicy pruskiej.72Adam Jucewicz, Litwa pod względem starożytnych zabytków, obyczajów i zwyczajów, Wilno 1846.110Jeszcze orszaku królowej Juraty i czeltic nie ujrzał, a już chórzysty śpiew ich oczarowałmłodego rybaka.Wkrótce mgła się uniosła znad rzeki i spłynęła białą chmurką, gdy zobaczyłcałą drużynę zachwycających dziewic, a na czele Juratę, najpiękniejszą ze wszystkich, z ko-roną na głowie i bursztynowym berłem w ręku.Zachwycony, ciągniony nieznaną siłą, chciał już się rzucić do rzeki, ażeby pochwycićchoć jednę z orszaku czarującego, gdy królowa skinieniem swoim zatrzymała go na brzegu.Dorodny rybak obudził w sercu królowej żywe uczucie miłości [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

Wójcicki Kazimierz Władysław Klechdy Starożytne Podania i Powieci Ludowe

Christie Agata Tajemnica lorda Listerdalea

Gene Wolfe Piesn Lowcow

Quantum Field Theory Demystifie Dav

Moorcock Michael Perlowa Fort Sagi o Elryku Tom II (SCAN dal

czechow antoni pojedynek (2)

Kirst Hans Hellmut 08 15 t.2 (SCAN dal 801)

geneza i kompozycja dziadow (4)

Hyde Christopher Plan Maxwella

Auel Jean M Rzeka powrotu (SCAN dal 948)