[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Solidarność ludzi była jednak wtedy tak wielka, że gdy wyrzuciłem przez okno karteczkę z wiadomością zaadresowaną do mojego taty, otrzymał ją już po półgodzinie.Zanim nas wypuszczono, zostaliśmy przewiezieni na plac Inwalidów do gmachu UB.Naiwny, poprosiłem, żeby mi dali zaświadczenie dla uczelni, bo minął właśnie termin egzaminu.— O nie, my żadnych zaświadczeń nie wydajemy — usłyszałem w odpowiedzi.— A kiedy począł się pan pojawiać w Związku Literatów na Krupniczej jako początkujący pisarz?— Chyba w 1946 roku, w tak zwanej Sekcji Młodych.Przechadzał się wokół nas Wyka, który największą nadzieję literatury polskiej widział wtedy w Wilku Machu.Byli tam tacy, o których świat dziś nic nie wie — w literaturze jak w maratonie, po drodze często się odpada.Siedziałem w kącie jak szare gąsiątko.W 1948 roku kończyłem studia, robiłem absolutorium, i wtedy się okazało, że wszyscy absolwenci medycyny idą do wojska — na zawsze.Powiedziałem sobie — nie, w takim razie ostatniego egzaminu zdawać nie będę, nikt mnie nie zmusi.W tym samym roku odbyła się w Sowietach sesja Wszech—związkowej Akademii Rolniczej, podczas której Łysenko rozgromił tak zwany weissmanizm–morganizm, czyli genetykę po prostu.„Prawda” relacjonowała w miarę dokładnie przebieg tej sesji, wycinałem więc nożyczkami wszystkie argumenty mendelistów–weissmanistów–morganistów, by je następnie przytoczyć w „Życiu Nauki”, w przeglądzie prasy.Rozpętała się burza, uderzyła z Warszawy sama pani minister Eugenia Krassowska, ale poczciwy Choynowski nie zdradził, kto się kryje pod kryptonimem, jakiego używałem.Niedługo potem miesięcznik „Życie Nauki” zabrano do Warszawy, a nowym redaktorem został Bogusław Leśnodorski, który bardziej dał się brać pod włos.Łysenkizm był bzdurą wprost przerażającą.Pamiętam, chyba jeszcze ze Lwowa, wizytę Głuszczenki — był prawą ręką Łysenki — który pokazywał pomidor wielkości mniej więcej dużej piłki futbolowej.Zapanowało powszechne osłupienie.Ktoś chciał pomacać, ale usłyszał, że pomidor jest z wosku, a oryginał znajduje się w Moskwie.Na to jeden z profesorów powiedział, ale tak ciszej, półgębkiem, że on już widział, jak wyciągają za uszy białego królika z cylindra, mimo to wie, że króliki w cylindrach się nie rodzą.— W 1948 roku stracił pan tez.legitymację kandydata Związku Literatów?— Tak, bo nie wydałem żadnej książki.To znaczy, książka istniała, ale nie miała szans na wydanie.Byłem nikim: przestałem być studentem, ale dyplomu nie zrobiłem, absolwent to żaden tytuł.Druk w „Tygodniku Powszechnym” bardzo niezdrowy, dla władzy wręcz obrzydliwy.Nie mogłem już robić przeglądów prasy w „Życiu Nauki”, pracownikiem Konwersatorium Naukoznawczego też wkrótce być przestałem — zlikwidowano je, bo ustrój nie lubił oddolnie powstających organizacji — chodziłem tylko na smażone kartofelki, bardzo smaczne, do narzeczonej Jurka Wróblewskiego.Przyjaźń nasza z Jurkiem przetrwała wiele lat.Także wtedy, gdy on wyjechał do Łodzi, gdzie został profesorem, korespondowaliśmy regularnie i dość otwarcie.Umarł, niestety, na serce; leżałem akurat unieruchomiony tak zwanym heksenszusem i nawet na pogrzeb nie mogłem pojechać.— W efekcie wszystkich tych perypetii pierwszą pańską opublikowaną powieścią byli „Astronauci”.— Historia Astronautów zaczyna się od pewnego spaceru.Mieszkałem w Zakopanem, w „Astorii”, i poszedłem nad Czarny Staw z grubym panem, o którym nie wiedziałem, że to Jerzy Pański, szef ówczesny ,,Czytelnika”.Rozmawialiśmy o braku w Polsce powieści fantastycznych.Zapytał: — Napisałby pan? — Odpowiedziałem: — Dlaczego nie! — I po paru tygodniach przychodzi umowa, tylko puste miejsce na tytuł.Wpisałem więc: Astronauci, choć nie wiedziałem jeszcze, o czym to będzie.Kiedy Astronauci się ukazali, Zofia Woźnicka, której Dąbrowska rokowała nadzwyczajną przyszłość jako pisarce, zniszczyła mnie kompletnie, zarzucając mi brak wyczucia klasowego.Słonimski potem ją delikatnie wyśmiewał, tłumacząc, że gdyby w kosmosie istniała walka klasowa, to musiałaby też powstać Komunistyczna Partia Wenus, która by nigdy nie dopuściła do inwazji na Ziemię.Drugi atakował Grzeniewski, w dwugłosie; na ogół dwugłos służy temu, by pokazać przeciwne stanowiska, a to był dwugłos negatywny.Dostałem porządne lanie.— Zareagował pan?— Coś tam głupio odpowiedziałem, ale potem przypomniałem sobie słowa Goethego w rozmowie z Eckermannem: że nigdy nie powinno się rozmawiać z krytykami.Eckermann na to: — A gdyby oskarżyli pana o kradzież srebrnych łyżeczek? — Też nie — odpowiedział Goethe, i miał naturalnie rację.— Po wydaniu , „Astronautów” przyjęto pana ponownie do ZLP?— Nie od razu.Najpierw przyjechał do Krakowa Putrament i tłumaczył mi w jakiejś kawiarence, że dla Polaków najgorszy jest brak własnej Syberii — gdybyśmy ją mieli, moglibyśmy tam wszystkie śmieci antyrządowe i antykomunistyczne powysyłać, i to by dopiero oczyściło atmosferę.On przemawiał, ja się nie odzywałem.W końcu obiecał, że moje przyjęcie do Związku załatwi, i tak się rzeczywiście stało.Po Astronautach napisałem Obłok Magellana, który był w moim rozumieniu czerwoną utopią; Janek Błoński nazywał to „chwytaniem ustroju za fasadę”.Są tam zresztą rzeczy, które technologicznie zdumiewająco się sprawdziły, na przykład cała informacja zakodowana jest na Ziemi w specjalnej sieci, a statek „Gea”, który leci w przestrzeń, najważniejszą jej cząstkę zabiera ze sobą.Wymyśliłem tam też „wideoplastykę”, która zasadą działania bardzo przypomina dzisiejszą wirtualną rzeczywistość.Obłok… również miał kłopoty.Rozszyfrował mnie mianowicie w recenzji wewnętrznej Ignacy Złotowski, chemik, który potem wyjechał do Ameryki.Napisał, że to, co ja w powieści nazywam mechaneurystyką, jest w rzeczywistości cybernetyką, czyli burżuazyjną pseudonauką.Maszynopis został na blisko rok zatrzymany.Pomógł mi Jurek Wróblewski, który, jako prawnik, tłumaczył w „Iskrach”, że rzecz jest całkowicie niewinna.Tymczasem zresztą nadchodziła odwilż, zaczęło się robić coraz swobodniej.W latach czterdziestych przygotowywano w ZSRR awanturę z fizykami, analogiczną do tej, której na obszarze biologii przewodził Łysenko [ Pobierz całość w formacie PDF ]