[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.[12], Merkisz J.[9], ChÅ‚opek Z.[3]).W silnikach o zapÅ‚onie iskrowym emisja czÄ…stek staÅ‚ych jest raczej niewielka, w zwiÄ…zku zczym nie stanowi też istotnego problemu ekologicznego.Niska emisja PM z benzyny wynikagłównie z jej mniejszej skÅ‚onnoÅ›ci do tworzenia sadzy w porównaniu z paliwem stosowanym wsilnikach wysokoprężnych, ze wzglÄ™du na mniejszÄ… szybkość rozkÅ‚adu termicznego benzyny.Strona 24Tworzenie siÄ™ PM w silnikach z zapÅ‚onem iskrowym wynika przed wszystkim ze zużycia olejusilnikowego oraz zawartoÅ›ci siarki w paliwie.W niewielkim stopniu udziaÅ‚ może mieć tu równieżproces niecaÅ‚kowitego oraz niezupeÅ‚nego spalania paliwa.Powstawanie czÄ…stek staÅ‚ych marównież miejsce w ukÅ‚adzie wylotowym, gdzie nastÄ™puje kondensacja par wÄ™glowodorów, a wefekcie oddziaÅ‚ywania wysokiej temperatury utrzymujÄ…cej siÄ™ w ukÅ‚adzie, częśćwielopierÅ›cieniowych wÄ™glowodorów ulega koagulacji i w nastÄ™pstwie dalszej aglomeracji tworzyczÄ…stki staÅ‚e.SpoÅ›ród silników o zapÅ‚onie iskrowym, wiÄ™kszy udziaÅ‚ w tworzeniu PM majÄ… silniki zbezpoÅ›rednim wtryskiem (Merkisz J.[9], ChÅ‚opek Z.[3]).Jak podano powyżej, emisja czÄ…stekstaÅ‚ych, w przypadku silników o zapÅ‚onie samoczynnym, jest liniowo zależna od zawartoÅ›ci siarkiw oleju napÄ™dowym.Stosunkowo duże iloÅ›ci pyłów powstajÄ… w pojazdach wyposażonych w silnikiwysokoprężne.Jest to efektem powstawania sadzy, samej w sobie nieszkodliwej, absorbujÄ…cejjednakże zwiÄ…zki siarki (powstajÄ… siarczany, jako nierozpuszczalna forma czÄ…stek staÅ‚ych),aldehydy, jak i wielopierÅ›cieniowe wÄ™glowodory aromatyczne (benzo[a]piren, antracen).DużaskÅ‚onność do absorbowania gazów i cieczy przez sadzÄ™ wynika z jej, zbliżonej do grafitu,budowy.Poza iloÅ›ciÄ… powstajÄ…cej sadzy, na wielkość emisji PM wpÅ‚yw majÄ… ponadto takieparametry, jak skÅ‚ad frakcyjny i gÄ™stość oleju napÄ™dowego.Jak podaje Merkisz J.[9], wÅ›ródczÄ…stek staÅ‚ych emitowanych przez silniki z zapÅ‚onem samoczynnym wyróżnić można generalnie:czÄ…stki o bardzo maÅ‚ych rozmiarach (Å›rednica 15÷30 nm), które stanowiÄ… niespalonewÄ™glowodory i olej smarujÄ…cy oraz czÄ…stki sadzy (o Å›rednicy 10÷80 nm), które ulegajÄ…częściowemu dopaleniu.W ogólnej iloÅ›ci PM pobranych z ukÅ‚adu wylotowego silnika DieslanajwiÄ™kszy udziaÅ‚ majÄ… olej pochodzÄ…cy z paliwa i oleju smarujÄ…cego oraz sadza, mniej siarczanyi zwiÄ…zana woda oraz niespalone wÄ™glowodory.WÅ›ród czÄ…stek staÅ‚ych zidentyfikowano równieżpierwiastki pochodzÄ…ce z paliwa, takie jak chrom, krzem, siarka, wapÅ„, żelazo oraz pierwiastkistosowane jako dodatki uszlachetniajÄ…ce do olejów silnikowych, takie jak cynk, fosfor i wapÅ„.Pomimo faktu, iż generalnie pierwotne czÄ…stki staÅ‚e (a wiÄ™c m.in.te powstajÄ…ce podczasspalania paliw w silnikach samochodowych) majÄ… niewielki udziaÅ‚ w ogólnej masie aerozoli, to zdotychczasowych badaÅ„ przytoczonych przez Ming-Ho Yu [10] wynika, że majÄ… one naobszarach miejskich bardzo istotne znaczenie.Uważa siÄ™ bowiem, iż odpowiadajÄ… za formowaniesiÄ™ jÄ…der kondensacji, na których z kolei zaczynajÄ… gromadzić siÄ™ czÄ…stki wtórne, zawierajÄ…cestosunkowo duże iloÅ›ci wspomnianych powyżej substancji toksycznych.Inne zanieczyszczenia atmosferyczne poza substancjami wymienionymi powyżej,emitowanymi bezpoÅ›rednio przez pojazdy lub powstaÅ‚ymi jako zanieczyszczenie wtórne, zprocesem spalania paliw w silnikach zwiÄ…zane sÄ… emisje innych substancji.PowstajÄ… one jednakw bardzo maÅ‚ych a wrÄ™cz Å›ladowych iloÅ›ciach, a ich wyemitowanie do powietrza jest zazwyczajskutkiem nieprawidÅ‚owego funkcjonowania silnika lub awarii urzÄ…dzeÅ„ sÅ‚użących ograniczaniuemisji zanieczyszczeÅ„.WÅ›ród tego typu substancji najczęściej emisja dotyczy: aldehydów, tlenkudiazotu, metanu oraz fosforu.Aldehydy mogÄ… zostać wyemitowane wskutek przerwania reakcji Å‚aÅ„cuchowych napoczÄ…tku procesu spalania.PowstajÄ… zarówno w silnikach z zapÅ‚onem iskrowym, jak isamoczynnym, zaÅ› ich zawartoÅ›ci w spalinach sprzyja obecność zwiÄ…zków tlenowych, w tym np.skÅ‚adników biopaliw (alkoholi, estrów etylowych, eterów), ale także wÄ™glowodorówaromatycznych.Eliminacja aldehydów nastÄ™puje w reaktorach katalitycznych.Emisji tlenku diazotu sprzyja duża zawartość w spalinach tlenków azotu oraz niepeÅ‚nasprawność reaktora katalitycznego.W takiej sytuacji reakcja redukcji prowadzi do powstawaniaN2O zamiast NO.Jak wskazuje Kuropka J.[45], gaz ten należy do substancji stosunkowonieszkodliwych i nie bierze udziaÅ‚u w normalnym cyklu azotu w troposferze.Tlenek diazotuuważany jest jednak za substancjÄ™ przyczyniajÄ…cÄ… siÄ™ poÅ›rednio do zwiÄ™kszonego efektucieplarnianego oraz zubażajÄ…cÄ… ochronnÄ… warstwÄ™ ozonowÄ….Wynika to z faktu, że N2O stanowiw stratosferze zródÅ‚o tlenku azotu, który przyczynia siÄ™ do rozkÅ‚adu ozonu.Metan stanowi istotny skÅ‚adnik tzw.paliw ekologicznych (zawierajÄ…cych gaz ziemny,alkohole).Jego emisja może być zwiÄ…zana z faktem, że stosunkowo opornie ulega on utlenieniuStrona 25w reaktorach katalitycznych.Z kolei emisja zwiÄ…zków fosforu wynikać może z faktu jegozawartoÅ›ci w dodatkach uszlachetniajÄ…cych i olejach smarnych [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]