[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Integracja może być częściowa, kiedy do klasy masowej włącza się dzieci niepełnospraw-ne o jednym rodzaju/zakresie niepełnosprawności, lub całkowita/pełna, zakładająca, że dojednej klasy uczęszczają dzieci o różnym stopniu i rodzaju niepełnosprawności.Edukacja integracyjna nie oznacza prostego włączania dzieci niepełnosprawnych doprzedszkoli i szkół ogólnodostępnych i wymuszaniu na nich adaptacji do panującego sys-temu szkolnego, ale polega na tworzeniu nowego typu środowisk edukacyjnych, w którychdzieci o zróżnicowanych możliwościach, potrzebach i tempie uczenia się znajdą właściwewarunki do swojego rozwoju (Zabłocki 2002, 98).Stopień integracji zależy w znacznej mierze od poziomu sprawności fizycznej, społeczneji psychicznej dziecka.Im większy dystans miedzy możliwościami dziecka z dysfunkcjamirozwojowymi, a wymaganiami szkolnymi, tym większe prawdopodobieństwo, że dzieckoutraci gotowość do aktywnego współdziałania w procesie integracji.Dochodzi wtedy dopozornej integracji i do rzeczywistej izolacji dziecka w środowisku szkolnym.Taka izolacjajest najtrudniejszą formą izolacji społecznej dziecka i stanowi duże obciążenie, które w kon-sekwencji prowadzi do ukształtowania postawy negacji szkolnej (Lipkowski 1999, 68).O powodzeniu ucznia niepełnosprawnego w szkole ogólnodostępnej, według licznychbadań, decyduje nie tylko rodzaj i stopień upośledzenia, ale także wiele czynników zwią-zanych z nim samym jak np.inteligencja, zrównoważenie emocjonalne, cechy osobowości,motywacja, a także wiele czynników zewnętrznych, środowiskowych, np.sytuacja rodzinna,sytuacja w grupie rówieśniczej, postawy otoczenia (Palak 2000, 14).Niezwykle ważną rolęodgrywa również przygotowanie personelu.Działania dydaktyczno-wychowawcze nauczy-cieli powinny być tak zorganizowane, by uwrażliwiały na potrzeby i pomoc osobom z nie-pełnosprawnością, a równocześnie tak przemyślane, by dzieci zdrowe nie czuły niesprawie-dliwości z powodu innego traktowania przez nauczycieli ich niepełnosprawnych kolegów.W literaturze pedagogicznej, dotyczącej omawianej problematyki coraz częściej, obokpojęcia integracja, pojawia się termin inkluzja (inclusion).Pojęcie to odzwierciedla różneformy kształcenia niesegregacyjnego, powiązane z określoną ideologią i polityką oświato-wą.Może być również synonimem kształcenia integracyjnego lub kształcenia niesegrega-cyjnego o wysokiej jakości.Odnosi się do systemu szkół powszechnych, dostosowanego doogromnego zróżnicowania uczniów: ich potrzeb i możliwości.Może także określać totalnąintegrację, czyli stan osiągnięty w wyniku eliminacji wszelkich przejawów segregacji i izo-lacji (Szumski 2006, 23-26).96 Dziecko z dysfunkcją wzroku w integracyjnym systemie kształcenia2.Specyfika funkcjonowania dziecka z uszkodzonym narządem wzrokuDzięki wrażeniom zmysłowym poznajemy świat: zmysły łączą nas z przeszłością, po-zwalają zrozumieć i przeżywać terazniejszość, w całym jej bogactwie i różnorodności, a tak-że dostarczają tworzywa, umożliwiającego projektowanie wizji przyszłości (Ossowski 2005,179).Zasadniczą rolę w poznawaniu rzeczywistości, zjawisk i przedmiotów pełni wzrok.Przyjmuje się, że aż 80% informacji, docierających ze świata zewnętrznego, jest odbieraneprzez człowieka za pomocą analizatora wzrokowego.Jest on wykorzystywany w codzien-nym życiu, a także w działalności praktycznej: od czynności samoobsługowych, po czynno-ści związane z nauką i pracą, np.czytanie, pisanie, itp.Zmysł wzroku jest teleanalizatorem,co oznacza, że ma zdolność odbierania bodzców pochodzących od przedmiotów i zjawiskznajdujących się w znacznej odległości od osoby spostrzegającej.Wzrok odgrywa ważnąrolę w orientacji przestrzennej i lokomocji, umożliwia lokalizowanie obiektów i wykrywa-nie przeszkód z bezpiecznej odległości.Możliwość odbioru wrażeń wzrokowych pozwala napełniejsze obcowanie ze sztuką, zwłaszcza na dostęp do obrazów, fotografii oraz czerpaniez nich wrażeń i emocji (Paplińska 2004).Wszystko to powoduje, że w społecznej opinii brakwzroku jest uważany za jedno z największych nieszczęść, jakie może dotknąć człowieka.Osoby z uszkodzonym narządem wzroku nie stanowią jednolitej grupy.Różne są bo-wiem przyczyny i czas uszkodzenia zmysłu wzroku.Istotna jest również głębokość i zakresuszkodzenia wzroku.Ze względu na jakościowe różnice w poznawaniu świata przez osoby z dysfunkcją wzro-ku można wyróżnić wśród nich trzy grupy:" niewidomych," szczątkowo widzących," słabowidzących.Do grupy niewidomych zalicza się osoby, które nie widzą nic cechuje je niemożnośćkorzystania z wrażeń wzrokowych.Jest to grupa najbardziej jednolita, u której brak bodz-ców wzrokowych jest kompensowany przez dynamiczne układy strukturalne, głównie słuchi dotyk oraz procesy korowe.Do tej grupy zalicza się również osoby posiadające poczucieświatła.Osoby szczątkowo widzące spostrzegają zarysy przedmiotów ich kształty oraz ruch;mogą mieć także możliwości różnicowania niektórych barw oraz wzrokowej orientacjiprzestrzennej.Omawiana grupa jest bardzo zróżnicowana pod względem możliwości ko-rzystania z wrażeń wzrokowych.Do grupy osób słabowidzących zalicza się te, u których wzrok (mimo uszkodzenia) peł-ni dominującą rolę w poznawaniu świata.Posługiwanie się dotykiem i innymi zmysłamiw poznawaniu przedmiotów ma na celu jedynie uzupełnianie, upewnienie, rozszerzeniespostrzeżeń.Dzięki zastosowaniu pomocy optycznych, osoby te z powodzeniem posługująsię czarnodrukiem.Niezwykle istotny jest również czas uszkodzenia zmysłu wzroku.Ważne jest, czy mamydo czynienia z osobą niewidomą od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, czy też z osobąociemniałą, która utraciła wzrok w pózniejszym czasie (Majewski 2002, 16).Z przytoczonych typologii osób z uszkodzeniami narządu wzroku wynika duża różno-rodność problemów, które należy wziąć pod uwagę w działalności edukacyjnej.W innej97 Ewelina Skoczylassytuacji znajduje się człowiek, który wzrastał od urodzenia jako osoba niewidoma, w innejktoś, kto przeżył dramat utraty wzroku i konieczność budowania życia od nowa, wedługreguł dla niewidomych (osoby ociemniałe), a w jeszcze innej osoba, która ma możliwośćkorzystania ze wzroku w ograniczonym stopniu.Bardziej szczegółowa charakterystyka zdrowotno-psychologiczna dzieci z uszkodzenia-mi narządu wzroku wskazuje na coraz częstsze występowanie tzw.uszkodzeń sprzężonych.Rozwój medycyny daje szansę na ratowanie życia w wielu ciężkich przypadkach, ale niezawsze istnieje możliwość przywrócenia osoby do w pełni zdrowia.Dlatego też, istniejegrupa dzieci o wieloprofilowej niepełnosprawności.Niejednokrotnie trudno orzec, któryrodzaj niepełnosprawności ma charakter wiodący, ponieważ w sposób szczególny utrudniaregulację stosunków z otoczeniem (np.trudno jest jednoznacznie określić, czy w przypadkusprzężenia inwalidztwa wzroku z niepełnosprawnością intelektualną, wiodącym inwalidz-twem jest brak wzroku, czy upośledzenie umysłowe) [ Pobierz całość w formacie PDF ]