Żeleński Tadeusz Molier

Startseite

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wady, śmieszności może komedia ukarać swym bacikiem, ale tu jakże zrobić porządek z tymzbrodniarzem bez udziału ręki sprawiedliwości? I tu jednak trzeba pamiętać, że nie wiemy, czyTartufe miał to zakończenie od początku, czy też dorobił je Molier pózniej, zarówno, aby okazaćwdzięczność królowi, jak, aby go niejako wciągnąć do wspólnictwa. I pomyśleć wykrzykuje zżalem Donnay że będziemy może wiedzieli kiedyś, co się dzieje na Marsie, a że nigdy nie bę-dziemy znali pierwszych trzech aktów Tartufa tak, jak je grano w r.1664 w Wersalu!25Istotnie jedna powtórzy się w Chorym z urojenia, druga w Mieszczaninie szlachcicem.101XDALSZY CIG WALKI: �DON JUAN�Zakaz grania Tartufa postawił Moliera jako dyrektora teatru w bardzo kłopotliwym poło-żeniu: liczył na tę nowość i nie miał jej czym zastąpić.Niestrudzenie czynny duch poety roz-gląda się za nowym pomysłem, Otóż w owym czasie był jeden temat, który, mimo iż wielo-krotnie powtarzany, wciąż ściągał i zachwycał publiczność paryską: to legenda o piekielnymuwodzicielu kobiet, zrodzona pierwotnie w Hiszpanii, pózniej przyswojona scenie włoskiej ifrancuskiej26.Molier chwyta ten temat, czerpie bez żadnego skrupułu pełnymi garściami zeswych poprzedników, zachowuje główne tradycyjne rysy oraz cudowne rozwiązanie (któregopubliczność by się nie wyrzekła), zarazem jednak wtłacza w te ramy satyrę, pojętą bardzo in-dywidualnie i pozostającą w ścisłym związku ze sprawą Tartufa.W ten sposób powstał tenutwór dziwny, niejednolity, niedoskonały, to pewna, ale zarazem w całym dziele Moliera je-den z najśmielszych i najbardziej niezwykłych.Przystępując do Molierowskiego Don Juana, trzeba się wyzwolić spod sugestii całej pózniejszej zwłaszcza ideologii i literatury donżuańskiej , z librettem do opery włącznie.Don Juan, jako das ewig m�nnliche 61*, jako ów wiecznie odradzający się i wiecznie młodykochanek wszystkich kobiet, niewiele ma wspólnego z utworem Moliera.Donżuaństwo Mo-lierowskiego Don Juana jest tylko ubocznym rysem do jego charakterystyki, rysem, przejętymz poprzedzających go utworów, i bynajmniej nie najważniejszym.Molier, zetknąwszy się z dworem i z salonami paryskimi, które w miarę rosnącej sławyotwierały pisarzowi swe podwoje, rozszerzył pole swej obserwacji: przyjrzał się z bliska ty-powi wielkiego pana, złotego młodzieńca.Typ ten w jego małej postaci pochwycił w swo-ich markizach ; ale ten miałki dudek, samochwał, pajac i bawidamek, to nie było wszystko.Pozostawał do odmalowania młody panek, w ogóle p a n w naprawdę wielkim stylu, taki,jakim go uczyniło próżniacze życie dworu Ludwika XIV.Z chwilą rozbrojenia Francji typ ju-naka-rycerza, zdolnego świat zadziwić swymi czynami, degeneruje.Bujna energia wyradzasię w zło, inteligencja w przewrotność; nawyk do rozkoszy, połączony z poczuciem bezkar-ności, rodzi drapieżną nudę, szukającą zaprawy w ludzkiej krzywdzie, bólu.Jest w tym Mo-lierowskim Don Juanie poprzednik Valmonta z Niebezpiecznych związków.Ale jest i coświęcej: jest tu już położony palec na potworność przywileju, który hoduje takie typy; na ówstan szlachecki, który daje wszystkie prawa nie nakładając żadnych obowiązków, który wy-nosi ludzi, choćby miernych i złych, do rzędu jakichś półbogów. Wielki pan, a zły człowiekto monstrum w przyrodzie , mówi Molier, mając tę zręczność, iż mówi to ustami zacnego aszlachetnie urodzonego Don Ludwika.Zarazem Molier kładzie palec na drugą ranę wieku.Wiek XVII, tak przesiąknięty kwestiąreligijną, przedstawia dwa krańcowe n e g a t y w y prawdziwej religii: jeden to obłuda reli-gijna, drugi to libertynizm , ateizm.Ale ten ateizm to nie był ów mdły nowoczesny indyfe-rentyzm; był czynny, bluznierczy.Nacisk religii był taki, że wywołał reakcję tejże samej siły.W libertynizm ten wchodziły różne elementy: pogaństwo wyssane z humanizmu; kartezja-nizm pojęty z żarliwą świeżością; krytyka prawd wiary niesiona przez zwalczające się sekty;wszystko na tle brutalnej jeszcze bujności temperamentów oraz tej wspomnianej już bezczyn-ności, która nastała po burzliwej dobie Frondy.26Burador (Tirso di Molina, hiszp.); dwie sztuki włoskie pt.Il convitato di pietra; dwie francuskie pt.Le Festinde Pierre (Dorismond, de Villiers).102Zaledwie można przytoczyć świętokradzkie pomysły, na jakie pozwolili sobie libertyni.Przypominają one rysy młodocianych ateistów ze szkolnej ławy; bo też ta emancypacjaspod ojcowskiej władzy Kościoła miała w sobie coś ze zbuntowanego uczniaka.Wielki Kon-deusz, zanim się nawrócił, ułożył wespół z innymi osobami cały spisek, aby spalić kawałekdrzewa z Krzyża św.Młodociany książę de Nevers62* dał ochrzcić świnię; pani Deshoulieresochrzciła swego psa, a nie ochrzciła córki, która została bez chrztu do dwudziestego dziewią-tego roku życia.Paru złotych młodzieńców wyprawiło wesołą ucztę w kościele, w czasie któ-rej dobyli z grobu świeżego trupa, aby z nim tańczyć [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

Dołęga Mostowicz Tadeusz Drugie życie doktora Murka

dołęga mostowicz tadeusz bracia dalcz i s ka tom ii

dołęga mostowicz tadeusz pamiętnik pani hanki

dolęga mostowicz tadeusz znachor. profesor wilczur (2)

Biurowoć Kuratorskiej Służby Sšdowej Tadeusz Jedynak

Chalker Jack L Swiaty Rombu Charon Smok u wrot

Peter Berling Dzieci Graala Krew krolow

Dav

Feist Raymond E Srebrzysty ciern

Learning Debian GNU Linux