[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I nad tÄ…częściÄ…, której los daÅ‚ pozostać na miejscu, wyznaczyÅ‚ sam siebie jako króla, nad emigrantamizaÅ› swego syna, który nazywaÅ‚ siÄ™ Tyrrenos.Po losowaniu wiÄ™c jedni z nich wywÄ™drowaliz kraju, udali siÄ™ do Smyrny i pobudowali sobie statki.Na nie wÅ‚ożyli caÅ‚e ruchome mienie,jakie im byÅ‚o potrzebne i odpÅ‚ynÄ™li, aby poszukać sobie Å›rodków do życia i ziemi.W koÅ„cu,minÄ…wszy wiele ludów, przybyli oni do Umbrów, gdzie zaÅ‚ożyli miasta i po dziÅ› dzieÅ„mieszkajÄ….NazwÄ™ Lidyjczyków zastÄ…pili innÄ…, wziÄ™tÄ… od imienia królewskiego syna, który ich tuprzywiódÅ‚: od niego tworzÄ…c swe miano, nazwali siÄ™ Tyrrenami. *Herodot żyÅ‚ w V w.p.n.e.Wiele z jego opowieÅ›ci zostaÅ‚o pózniej potwierdzonychprzez odkrycia współczesne, które dostarczyÅ‚y również pewnych informacji dotyczÄ…cychEtrusków.Herodot mówi na przykÅ‚ad, że na cześć zwyciÄ™stwa nad Grekami EtruskowieurzÄ…dzili zawody gimnastyczne, coÅ› w rodzaju etruskiej olimpiady.Podczas pracwykopaliskowych na terenie Tarkwinii archeologowie odkryli barwne freski, przedstawiajÄ…cezawody sportowe: biegi, wyÅ›cigi konne, rzut dyskiem itp.- prawdziwe ilustracje do słówHerodota!Kamienne grobowce Etrusków posiadajÄ… wiele wspólnego z mogiÅ‚ami kamiennymiodkrytymi w Lidii i sÄ…siadujÄ…cej z niÄ… Frygii.ZwiÄ…tynie etruskie sytuowano z reguÅ‚y przyzródÅ‚ach, podobnie jak czynili to starożytni mieszkaÅ„cy Azji Mniejszej.Zdaniem wielu specjalistów, sztuka etruska, gdyby uwolnić jÄ… od pózniejszychwpÅ‚ywów greckich, posiada Å›cisÅ‚y zwiÄ…zek ze sztukÄ… Azji Mniejszej.UważajÄ… oni, iżwielobarwne malarstwo etruskie wywodzi siÄ™ ze Wschodu, podobnie zresztÄ…, jak zwyczajbudowania Å›wiÄ…tyÅ„ na wysokich, sztucznie wznoszonych platformach.CytujÄ…c jednegoz uczonych, poprzez strojne szaty greckie, narzucone Etruskom, przeÅ›wieca jednakwschodnie pochodzenie tego ludu.* Herodot, Dzieje, przeÅ‚.S.Hammer.Warszawa 1954.251TakÄ… opiniÄ™ historyków sztuki popierajÄ… również niektórzy religioznawcy twierdzÄ…c,że aczkolwiek bogowie etruscy posiadali greckie imiona, byli jednakże bliżsi w zasadziebóstwom Wschodu niż greckiego Olimpu.W Azji Mniejszej czczono groznego bogaTarhunta (Tarkunta).U Etrusków byÅ‚o to jedno z najbardziej rozpowszechnionych imion,w tym również imiona królów rzÄ…dzÄ…cych Rzymem, dynastii Tarkwiniuszy!ListÄ™ podobnych dowodów potwierdzajÄ…cych Å›wiadectwo ojca historii można bykontynuować.SÄ… to jednak dowody poÅ›rednie, przez analogiÄ™.PodobieÅ„stwo obyczajów,imion, zabytków sztuki może być przypadkowe, nie musi siÄ™gać gÅ‚Ä™boko korzeniamiw antyczne pokrewieÅ„stwo.Co siÄ™ zaÅ› tyczy opowieÅ›ci Herodota o gÅ‚odujÄ…cychLidyjczykach, którzy lat osiemnaÅ›cie spÄ™dzili na grach, broniÄ…c siÄ™ w ten sposób przedgÅ‚odem, czytelnik sam może dostrzec w tym sporo baÅ›ni i legendy.Tym bardziej, że żyjÄ…cy,podobnie jak Herodot, w V w.p.n.e.pisarz grecki Hellanikos z Mitylene przekazaÅ‚ namhistoriÄ™ zupeÅ‚nie innÄ…, zwiÄ…zanÄ… również z pochodzeniem Etrusków.Twierdzi on, że obszar Hellady, aż do Półwyspu Peloponeskiego, zamieszkiwaÅ‚ ongiÅ›lud Pelazgów.Kiedy przyszli tutaj Grecy, Pelazgowie zmuszeni zostali do opuszczeniaHellady.PoczÄ…tkowo powÄ™drowali do Tesalii, którÄ… pod naciskiem Greków musieli opuÅ›cići udać siÄ™ za morze.Pod dowództwem swego króla Pelazga dopÅ‚ynÄ™li do Italii i tu przyjÄ™linowÄ… nazwÄ™, dajÄ…c poczÄ…tek krajowi nazwanemu TyrseniÄ… (tj.TyrreniÄ…-EtruriÄ…).Inni pisarze antyczni mówiÄ…, że do ucieczki z Tesalii zmusiÅ‚ Pelazgów potop, a miaÅ‚oto miejsce za panowania króla Deukaliona, jeszcze przed wojnÄ… trojaÅ„skÄ….GÅ‚oszÄ… oni, żeczęść Pelazgów osiedliÅ‚a siÄ™ na wyspach Lemnos i Imbros na Morzu Egejskim; dalej, żePelazgowie poczÄ…tkowo wylÄ…dowali w Spinie nad rzekÄ… Pad, a nastÄ™pnie ruszyli w gÅ‚Ä…b krajui dopiero pózniej dotarli do swojej obecnej ojczyzny, Tyrrenii czy Etrurii.Te sprzeczne wersje zgodne sÄ… co do jednego: Etruskowie sÄ… potomkamipoprzedników Hellenów w Grecji, Pelazgów.Ale obok tej teorii pochodzenia Etrusków orazÅ›wiadectwa Herodota istniejÄ… jeszcze dwie inne, wywodzÄ…ce siÄ™ również z czasówantycznych.W koÅ„cu I w.p.n.e.mieszkaÅ‚ w Rzymie pisarz Dionizjos, pochodzÄ…cyz Halikarnasu, miasta w Azji Mniejszej, czÅ‚owiek wyksztaÅ‚cony, znajÄ…cy dobrze tradycjeswojej ojczyzny, jak również podania rzymskie i etruskie.Dionizjos z Halikarnasu napisaÅ‚ dzieÅ‚o Antiquitates Romanae (StarożytnoÅ›cirzymskie), w którym w sposób zdecydowany odrzuca twierdzenia Herodota, jakobyEtruskowie byli potomkami Lidów.PowoÅ‚uje siÄ™ on na dzieÅ‚o Ksantosa, Lydiaka.Nie ma tuani sÅ‚owa o tym, że poÅ‚owa Lidyjczyków przeniosÅ‚a siÄ™ do Italii i daÅ‚a poczÄ…tek Etruskom.Ponadto, jak pisze Ksantos, syn króla Atysa nie nazywaÅ‚ siÄ™ Tyrrenos, lecz Torrebos.252WydzieliÅ‚ on część Lidii, a tamtejsi poddani przyjÄ™li nazwÄ™ Torrebiów, a nie Tyrrenów czyEtrusków.Dionizjos z Halikarnasu jest zdania, że nie istniejÄ… żadne zwiÄ…zki miÄ™dzyLidyjczykami i Etruskami; posÅ‚ugujÄ… siÄ™ oni różnymi jÄ™zykami, modlÄ… siÄ™ do różnych bogów,przestrzegajÄ… różnych zwyczajów i praw. Dlatego wydaje mi siÄ™, że bliżsi prawdy sÄ… ci,którzy widzÄ… w nich ludność autochtonicznÄ… a w żadnym wypadku nie napÅ‚ywowÄ… -konkluduje Dionizjos z Halikarnasu.I ten punkt widzenia podziela wielu uczonych. Przybysze ze Wschodu czy tubylcy? - tak chyba podsumować by można stary spóro pochodzeniu Etrusków.Ale wstrzymajmy siÄ™ z tym.CytowaliÅ›my już Tytusa Liwiusza.Przytoczymy jeszcze jedno interesujÄ…ce jego spostrzeżenie: Plemiona alpejskie sÄ…oczywiÅ›cie również etruskie, zwÅ‚aszcza Retowie, którzy jednakże pod wpÅ‚ywem otaczajÄ…cejprzyrody zdziczeli do tego stopnia, że nie zachowali ze starych obyczajów nic prócz jÄ™zyka,ale i ten nie uniknÄ…Å‚ znieksztaÅ‚ceÅ„.Retowie byli mieszkaÅ„cami terenów rozpoÅ›cierajÄ…cych siÄ™ od Jeziora BodeÅ„skiego poDunaj (obszar dzisiejszego Tyrolu i część Szwajcarii).Natomiast Etruskowie nazywali siebieRasenna, a wiÄ™c dość blisko nazwy Retów.Oto dlaczego jeszcze w wieku XVIII uczonyfrancuski N.Fréret powoÅ‚ujÄ…c siÄ™ na Tytusa Liwiusza i na kilka innych Å›wiadectw, wysunÄ…Å‚teoriÄ™, wedle której ojczyzny Etrusków należy szukać na północy - w Alpach Å›rodkowych.TeoriÄ™ tÄ™ poparli B.G.Niebuhr i T [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]